Jean-Jacques Narambe: “Mentale gezondheidszorg is nog steeds een taboe in Burundi.”

De referentie van het land Het neuropsychiatrisch centrum van Kamenge (CNPK), een wijk in de hoofdstad van Burundi, is het nationale referentieziekenhuis op het gebied van mentale gezondheidszorg in het land. Het werd in 1979 opgericht door de Belgische Broeders van Liefde en bleef lang het enige centrum van het land waar mensen met psychische […]

De referentie van het land

Het neuropsychiatrisch centrum van Kamenge (CNPK), een wijk in de hoofdstad van Burundi, is het nationale referentieziekenhuis op het gebied van mentale gezondheidszorg in het land. Het werd in 1979 opgericht door de Belgische Broeders van Liefde en bleef lang het enige centrum van het land waar mensen met psychische problemen terechtkonden. Ondertussen werden in 2010 en 2014 nog afdelingen in de provincies Gitega en Ngozi opgericht, maar het CNPK blijft met haar 154 bedden voor een enorme uitdaging staan om psychiatrische en neurologische patiënten van over het hele land (met ongeveer evenveel inwoners als België) te bedienen.

Geen prioriteit

We spreken met Jean-Jacques Narambe die sinds acht jaar verantwoordelijk is voor de kwaliteitscontrole van de dienstverlening, statistieken, sensibilisering rond mentale gezondheidszorg en vorming van het personeel. “Mentaal ziek zijn, is een taboe in Burundi. In de nationale beleidsplannen rond gezondheidszorg zien we maar enkele lijnen verschijnen rond mentale zorg. Het is geen prioriteit voor onze autoriteiten omdat er weinig sterfgevallen zijn. Een banaal voorbeeld hiervan is dat we zelfs geen budget krijgen om rond de nationale dag van de mentale zorg te sensibiliseren.”

Gebrek aan opleiding

Artsen Zonder Vakantie zet vooral in op de capaciteitsversterking van het personeel, het verstrekken van materiële ondersteuning en het versterken van de organisatorische capaciteiten. “Wij appreciëren die steun enorm want in Burundi bestaat er geen diepgaande opleiding rond geestelijke gezondheidszorg op de universiteit. We hebben dus een continu gebrek aan gekwalificeerd personeel om onze patiënten goed te kunnen opvangen. De meerderheid van onze dokters en verplegers zijn generalisten. Dankzij de interventies van Artsen Zonder Vakantie worden ze regelmatig bijgeschoold. We bekijken nu hoe we deze opleidingen kunnen certificeren zodat onze mensen een getuigschrift krijgen van hun verworven kennis.”

Stabiliseren op spoed

Jean-Jacques vertelt hoe het centrum samen met Artsen Zonder Vakantie de trajecten uitwerkt, hoe ze zelf hun noden identificeren en prioriteiten stellen. Zo hebben ze de voorbije jaren samengewerkt aan de verbetering van de neurologische afdeling, de patiënten met verslavingsproblematiek beter opgevangen en de kinderpsychiatrie kwalitatiever gemaakt. Maar het meest is hij onder de indruk van de psychiatrische spoedafdeling die sinds 2019 operationeel is. “Vroeger heerste er chaos en wanorde. Nu worden kritieke patiënten van de anderen gescheiden en blijven ze gedurende 48 uur in observatie. De meesten onder hen stabiliseren in die tijd en kunnen zelfs daarna al terug naar huis. De patiënten die toch nog gehospitaliseerd worden, blijven doorgaans minder lang. Dat is een enorme verbetering van onze zorgverlening.”

Mentaliteit verandert

De meeste mensen bieden zich vrijwillig aan, vaak onder begeleiding van hun familie. “Vaak zijn dat mannen. Want voor een vrouw is een mentale problematiek nog meer taboe dan voor een man. Ze geraken moeilijker getrouwd. De familie doet er dus alles aan om die problemen toe te dekken. Vaak zijn ze eerst al langs gebedshuizen en kruidengenezers gepasseerd. Wanneer ze bij ons terechtkomen, zijn ze vaak in een ver gevorderd stadium.

We hebben nog veel werk op het gebied van sensibilisering, zowel bij het volk als bij de autoriteiten. Er lopen momenteel projecten om de geestelijke gezondheidszorg te integreren in de eerstelijnsgezondheidszorg, waarbij trainingen in de gemeenschap en in gezondheidsstructuren worden gegeven om gezondheidswerkers te leren een betere monitoring van de gezondheid van patiënten na opname te bereiken.

Ook daarbij krijgen we veel steun van Artsen Zonder Vakantie. Het is een lange weg maar stilaan beginnen de geesten te rijpen en de mentaliteit hierrond te veranderen.”

Tekst: Ann Palmers

Help onze Afrikaanse collega’s om noodzakelijke medische zorg toegankelijk te maken.