Versterking
Na zijn master in Volksgezondheid in Antwerpen aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in 2012, werd hij gevraagd om zendingen van Artsen Zonder Vakantie in goede banen te leiden in Burundi. Op dat ogenblik trokken hoofdzakelijk Belgische artsen en verpleegkundigen als vrijwilligers naar de partnerziekenhuizen in het kader van humanitaire zendingen. Vanaf 2013 besloot Artsen Zonder Vakantie de aanpak te wijzigen naar capaciteitsversterking op diverse niveaus. Dat is het moment waarop Dr Kash Marcellin Karubara voltijds begon te werken als lokaal medisch adviseur voor de regio van de Grote Meren (Oost-Congo, Rwanda en Burundi).
“Sindsdien werken we met capaciteitsversterkende trajecten die worden opgesteld samen met de partnerziekenhuizen. De partner staat centraal. We begeleiden hen bij een zelfevaluatie om de prioritaire behoeften van het ziekenhuis te identificeren om patiënten goede kwalitatieve zorg te kunnen bieden. Zo worden partnerziekenhuizen versterkt op medisch, technisch en organisatorisch vlak. Het is een benadering waar ik me helemaal in kan vinden. De zorgverleners in onze ziekenhuizen (medisch en paramedisch) krijgen een opleiding en geven deze kennis op hun beurt weer door aan andere collega’s. Vervolgens zorgen ze zelf voor hun patiënten binnen hun verantwoordelijkheidsgebied.”
Complementaire artsen
Met die veranderende aanpak werd ook meer ingezet op lokale uitwisselingen. “Als gevolg van de politieke veranderingen in Burundi in 2015 werden de grenzen gesloten. We konden geen buitenlandse artsen meer ontvangen. Daardoor zochten we lokaal naar de juiste mensen. Een externe evaluatie werd uitgevoerd en toonde de meerwaarde van lokale expertise aan. Afrika is niet meer wat het 20 à 30 jaar geleden was. Wij hebben momenteel goede expertise in verschillende domeinen. Het voordeel is dat lokale experten zich gemakkelijker aan de lokale situatie kunnen aanpassen. Ze spreken Kirundi of Swahili. Dat bevordert het doorgeven van nieuwe technieken en het aanleren van nieuwe kennis. Bovendien maakt het de connectie met de patiënten en ziekenhuiscollega’s gemakkelijker.”
Betekent dit dat er een einde in zicht is qua Belgische zendingen? Dr. Kash Marcellin Karubara, zelf arts, vindt dat beiden naast elkaar kunnen bestaan. Hij ondervindt dat Belgische en lokale experten perfect complementair kunnen werken. Bijvoorbeeld wat betreft gespecialiseerde vormingen waarbij lokale expertise nog niet aanwezig is, maar ook op het gebied van ziekenhuismanagement, trainingen van experten en algemene kennisuitwisseling onder experten.
Fier
Ondertussen werkt hij al acht jaar als lokaal medisch adviseur. “Ik ben fier op wat ons geweldige team de voorbije jaren bereikte. Zoals de extra Europese financiering die we in 2019 binnenhaalden voor een driejarig project, ter waarde van 1 500 000 euro.
Dit heeft het mogelijk gemaakt om te investeren in de integratie van de geestelijke gezondheidszorg in Burundi en te werken aan betere omstandigheden in onze partnerziekenhuizen. Bijvoorbeeld de verbetering van de patiëntendoorstroom tot in het operatiekwartier, een goede sterilisatieservice, enzovoort. We hebben ook de pediatrische noodprotocollen gestandaardiseerd voor de hele provincie Zuid-Kivu, die twee keer zo groot als België is. Deze protocollen hebben een grote impact op het terugdringen van kindersterfte in noodsituaties. Vroeger deed elk ziekenhuis de dingen op zijn eigen manier, maar dankzij de protocollen is dat nu gestandariseerd en weet iedereen hoe de juiste beslissingen en acties te nemen. Bovendien vroeg de minister van Volksgezondheid van Burundi alle actoren om de aanpak van de capaciteitsversterking van de districtsziekenhuizen in de districtschirurgie te harmoniseren. Als benchmark is gekozen voor de methodiek van Artsen Zonder Vakantie, de bekroning van al die jaren werk. We hebben ook andere noodzakelijke acties uitgevoerd, zoals de lokale aankoop van medicijnen. Die kwamen vroeger bijna uitsluitend uit België. Artsen Zonder Vakantie droeg bij aan de financiering van audits op de kwaliteit van geneesmiddelen in landelijke distributiecentra van geneesmiddelen of lokale groothandels in de regio. De audits werden gedaan door Quamed.”
Op weg naar autonomie
Als brugfiguur tussen de lokale overheid en Artsen Zonder Vakantie blijft de erkenning als buitenlandse ngo een heet hangijzer voor Dr. Kash Marcellin Karubara.
“In Burundi genieten we al officiële erkenning, maar in Rwanda en DR Congo bijvoorbeeld nog niet. Dit betekent dat sommige acties die we in ziekenhuizen ondernemen niet worden ondersteund door de lokale overheid. Beschouw het als een normatief debat. Als er eenmaal overeenstemming is bereikt, bevordert dat eigenaarschap, duurzaamheid en het werken op lange termijn in ziekenhuizen.
Die duurzaamheid blijft precair door de beperkte investeringen van de verschillende overheden in de zorg.
Deze investeringen zijn niet voor morgen, maar zelfs al zouden die er zijn, dan nog blijven de uitwisselingen tussen medische experten noodzakelijk. Daarom werk ik zo graag voor Artsen Zonder Vakantie. Onze samenwerking zorgt ervoor dat wij als Afrikanen niet afhankelijk blijven van het Westen maar voorbereid worden op autonomie.
Tekst: Ann Palmers
