Vrijwilligers managen
Krista Vandenborre genoot opleidingen in verschillende hogescholen en universiteiten en werkt momenteel als zelfstandige consulent ziekenhuismanagement voor Belgische ziekenhuizen. Ze vervulde voor Artsen Zonder Vakantie de voorbije zeventien jaar diverse rollen. In de eerste plaats als terreinvrijwilliger in ziekenhuisorganisatie, waarvoor ze meer dan tien zendingen deed naar voornamelijk (Oost-)Congo. Daarnaast zetelt ze al twaalf jaar in de Algemene Vergadering en sinds twee jaar is ze voorzitter van de Raad van Bestuur. Een rol waarmee ze haar stempel drukt omwille van de professionalisering die ze doorvoerde. “We zijn een vrijwilligersorganisatie, maar ook die moet je managen, hé. We evalueren de bestuursleden nu, wat voordien niet gebeurde. We stelden profielen op die je nodig hebt voor een goed bestuur en gaan ook extern op zoek naar de juiste mensen. Daarnaast is onze grootste uitdaging het gelijkwaardige partnerschap realiseren met onze Afrikaanse collega’s. We leggen de laatste jaren nog meer de nadruk op de ondersteuning van de Afrikaanse zorgverstrekkers, zodat ze zelf de zorg voor hun patiënten beter kunnen opnemen.”
Afrikaanse microbe
De Afrikaanse microbe kreeg Krista eind jaren ’80 te pakken, toen ze als verpleegkundige twee zomers in het ziekenhuis van Kimpese in DR Congo werkte. Een aantal jaren later ontdekte ze Artsen Zonder Vakantie via een artikel in de krant. “Ik schreef hen een brief en werd uitgenodigd op gesprek. Ik zei dat ik intussen meer op organisatorisch vlak werkte en me dus niet meer bekwaam voelde om als verpleegster aan de slag te gaan. Maar blijkbaar was dat net wat ze op dat ogenblik zochten.” Een jaar later ging ze voor de eerste keer op zending naar hetzelfde ziekenhuis in DR Congo waar ze als studente vertoefde.
Medisch dossier
Tijdens haar volgende zending in Walungu, introduceerde ze het medische dossier per patiënt, en bij uitbreiding het medisch archief, een verwezenlijking waar ze tot vandaag heel fier op is. “We merkten dat er nog geen systeem bestond om de medische geschiedenis van patiënten op te volgen. We overlegden wat zo’n dossier dan precies moest inhouden en hoe we dat zouden aanpakken, rekening houdend met de beperkte middelen. Van een elektronisch dossier kon geen sprake zijn, dus kozen we voor een papieren versie. Alleen al die honderden geplooide kartons bij elkaar krijgen was een huzarenstuk. We kochten de hele voorraad op van de grootste papeterie van Bukavu.” Ondertussen is de implementatie van zo’n medisch archief een vast onderdeel geworden bij de ondersteuning van elk partnerziekenhuis van Artsen Zonder Vakantie. “Molière, de plichtsgetrouwe en nauwgezette boekhouder die het archief in Walungu mee uitwerkte, is nu de referentiepersoon wat betreft medische dossiers. Hij begeleidde ondertussen tal van ziekenhuizen tot in Kinshasa en Burundi. Een mooi voorbeeld van hoe we ons misbaar kunnen maken.”
Allround en overbevraagd
Want dat blijft het uiteindelijke doel van Artsen Zonder Vakantie te midden van de moeilijke omstandigheden waarbinnen de Afrikaanse zorgverleners moeten werken. Als we vragen naar de grootste moeilijkheden in de algemene ziekenhuisorganisatie vermeldt Vandenborre vooral de continuïteit van het werk. “Vaak zijn er maar drie of vier artsen werkzaam in een ziekenhuis. Hoe maak je dan een planning om 24 op 24 uur, 7 dagen op 7 patiënten te verzorgen? De artsen zijn overbevraagd. Ik sta er telkens opnieuw versteld van hoe ze het bolwerken. Bovendien zijn vele artsen allrounders die van alle markten moeten thuis zijn. Dat gaat van dringende bevallingen, over diabetes coma, tot iemand die een auto-ongeluk overleefde. Daarnaast kan een patiënt maar goed genezen als hij kan rusten en voldoende kan eten. Die aandacht voor het welzijn van de patiënt wordt momenteel voornamelijk aan de familie overgelaten. Als ik vormingen geef aan ziekenhuisdirecteurs probeer ik ook die aspecten mee te geven.”
Denkfouten bijstellen
Hoewel ze in België vaak in managementposities verkeert, gaat ze in Afrika even graag het terrein op. “Je werkt in omstandigheden die anders minder toegankelijk zijn en je werkt dicht bij de lokale bevolking. Het blijft een uitdaging om anders te denken, om stil te staan bij je eigen denkfouten. Zoals bijvoorbeeld het drie shiften systeem dat we hier hanteren. Dat kan je in DR Congo niet toepassen. De nachtdienst duurt er van 16u tot 7u ’s morgens, wat me aanvankelijk ontzaglijk lang leek. Maar de medewerker die om 16u stopt, moet nog een uur tot anderhalf uur naar huis wandelen en wil thuis zijn voor het donker. Dat is een totaal andere manier van functioneren, aangepast aan hun realiteit. Daarmee rekening houden, je eigen inzichten bijstellen en toch de vertaalslag trachten te maken van concepten die hier werken naar de lokale context, dat is de weg waar Artsen Zonder Vakantie aan timmert. Ik ben blij dat ik daar mijn steentje aan kan bijdragen.”
Tekst: Ann Palmers
