Een boost in kwaliteit van de zorg: 1+1 = 3!

Van 8 tot 23 oktober organiseerde Artsen Zonder Vakantie een zending naar het ziekenhuis van Popokabaka in DR Congo. Daar werd door zowel Afrikaanse als Belgische expert-vrijwilligers ingezet op basischirurgie, ziekenhuishygiëne en onderhoud van biomedisch materiaal.

Het feit dat deze expert-vrijwilligers, die excelleren op verschillende domeinen en afkomstig zijn uit andere landen, samenwerkten, genereerde een enorme boost in de kwaliteit van de zorgverlening.


Van links naar rechts: Dr Paulin Kapaya (chirurg expert-vrijwilliger), dokter Rachel, David (instrumentist), Kristel (expert-vrijwilliger verpleegkunde)

Diverse specialiteiten in een divers team

Het team dat in oktober naar Popokabaka trok, bestond uit 3 Congolese expert-vrijwilligers (een chirurg, een verpleegkundige anesthesist en een biomedisch ingenieur) en 3 Belgische verpleegkundigen (respectievelijk gespecialiseerd in: operatiezaal, hospitalisatieafdeling chirurgie en ziekenhuishygiëne).

Eén van hen is Kristel Vermoesen, die momenteel werkt als gipsverpleegkundige (orthopedie) en wondzorgspecialist in het Algemeen ziekenhuis Jan Portaels te Vilvoorde.

Voor haar was het de derde keer dat ze naar dit ziekenhuis, dat zich op zo’n 400 kilometer van Kinshasa bevindt, ging. De gezondheidszone Popokabaka staat in voor zo’n 150.000 à 200.000 inwoners, 28 gezondheidscentra en telt slechts 1 ziekenhuis. Het feit dat er aan zulke brede waaier van specialiteiten werd gewerkt tijdens deze zending – basischirurgie, ziekenhuishygiëne en onderhoud van biomedisch materiaal – biedt een enorme meerwaarde voor omwonende patiënten. Het feit dat er op verschillende disciplines gewerkt wordt, heeft immers een invloed op de kwaliteit van zorgen voor de patiënten van de gezondheidszone doordat het personeel hierin opgeleid wordt. Reken daar nog eens bij dat de Afrikaanse expert-vrijwilligers konden communiceren in de plaatselijke taal, en je begrijpt dat de aanwezigheid van dit diverse team zeker een toegevoegde waarde vormde voor de patiënten.


Links vooraan naar links achteraan: Justin Kimbien (expert-vrijwilliger verpleegkundig anesthesist), Mboso (plaatselijke verpleegkundige-anaesthesist), Kristel Vermoesen en Ortwin Bode (verpleegkundigen)

Bouwen in vertrouwen

Kristel: “Ik vind het belangrijk om mee te geven dat er al verschillende zendingen naar dit ziekenhuis plaatsvonden, wat maakt dat heel wat zaken, zoals de organisatie van het operatiekwartier, al vrij goed op punt stonden. Deze zendingen werden zowel door Belgische als door Afrikaanse expert-vrijwilligers uitgevoerd, en in de covidperiode uitsluitend door Afrikaanse expert-vrijwilligers.

Verder volgt Artsen Zonder Vakantie deze evolutie zorgvuldig op. Zo kan je steeds verder bouwen, weet je waar de uitdagingen liggen en welke concrete doelen vooropgesteld worden. Tijdens de briefings die plaatsvonden voorafgaand aan deze zending, leerden we elkaar kennen: zo was er al een connectie tussen ons alvorens op zending te gaan. In onze groep ging iedereen voluit voor hetzelfde doel – zoveel mogelijk patiënten kwaliteitsvolle zorgen verlenen – en werd er veel gelachen en gediscussieerd. Dit hielp enorm om de druk van deze zending te verlichten, vooral op psychisch vlak aangezien we vaak heel zieke patiënten kregen die te laat waren doorverwezen vanuit de gezondheidscentra.”

Wanneer één afdeling goed draait…


David, de instrumentist van het ziekenhuis van Popokabaka. In deze trommels zit het gedesinfecteerd materiaal (o.a. steriele pakken, steriele velden om de patiënt en de tafel af te dekken in het OK)

Kristel: “Omdat het in het operatiekwartier goed draaide en de hygiëne in het ziekenhuis redelijk op punt stond, kwam er tijd vrij om expert-vrijwilliger Malou te helpen op de afdeling chirurgie. Hierdoor konden we meer lokale medewerkers op de chirurgische afdeling begeleiden dan initieel gedacht/verwacht. Ook werd er zo ruimte gecreëerd om andere afdelingen te bezoeken, zodat we inzicht kregen op de werking van de farmacie, boekhouding en het labo.”

Leermomenten inbouwen op een luchtige manier

Kristel: “In de operatiezaal vroeg chirurg Paulin regelmatig: “En Kristel, gaat het naar wens? Of wat kan er beter?” Mijn antwoord hierop vormde een informeel leermoment voor heel de groep. Dit toneelspel hebben we meer dan eens opgevoerd. Daarenboven merkten we dat deze toneeltjes maakten dat hierrond achteraf heel wat dynamiek op gang kwam, en dat medewerkers hier onderling ook over discussieerden en nadachten.”


Kristel die de operatieschort van chirurg Paulin aandoet

Patiënten kunnen binnenkort ontwaken op een rustige en veilige manier

Kristel: “Eén van de doelen die we voor ogen hadden tijdens deze zending, was de reorganisatie van de ontwakingskamer. Momenteel bestaat deze kamer uit twee bedden en twee monitoren die in de kast staan. Zij waren in de kast beland, vanwege een eerdere diefstal. Toen bleek dat één van de twee monitoren niet meer wilde opladen, werd Ghislain, de Congolese biomedische expert-vrijwilliger, ingeschakeld. Ghislain legde aan een lokale technieker uit hoe deze monitor hersteld kan worden en waar de gepaste onderdelen te vinden. Zeer specifieke wisselstukken zal Ghislain meenemen tijdens zijn volgende zending. Vanuit België zullen we de juiste aspiratietoestellen voorzien. Op die manier zullen patiënten binnenkort kunnen ontwaken in een uitgeruste ontwakingskamer.”

Structurele uitdagingen blijven

Kristel: “Wij stelden vast dat er al veel werk is verzet in Popokabaka. Zo verloopt alles in het OK vlot, is het gebruik van patiëntendossiers ingeburgerd,… Toch blijft er veel werk aan de winkel. Denk maar aan het labo dat niet adequaat is uitgerust om de bloedonderzoeken te doen die nodig zijn om een juiste diagnose te kunnen stellen. Verder komen er meer patiënten naar een ziekenhuis waar een zending plaatsvindt, dan dat ze onder normale omstandigheden doen. Momenteel duurt het ook lang eer patiënten worden doorverwezen vanuit gezondheidscentra, waardoor het vaak te laat is om hen nog te kunnen helpen.”

Deze uitdagingen zullen we als team, elke expert-vrijwilliger en medewerker met zijn eigen specialiteit en/of achtergrond, trachten te verhelpen. Want samen staan we sterker om deze uitdagingen aan te pakken en ons doel – meer patiënten de beste zorg verlenen – te behalen.

#TogetherWeCare4HealthCare

Redactionele noot: de foto’s in dit artikel zijn gemaakt door Ann-Sophie Deldycke, een professionele fotografe uit Brugge die afgelopen oktober de zending basischirurgie en ziekenhuishygiëne naar DR Congo vergezelde.

Help onze Afrikaanse collega’s om noodzakelijke medische zorg toegankelijk te maken.